Hoog tijd om de nuttige kant van maritieme organismen onder de loep te nemen!
De ontwikkeling van aangroeiwering, ook wel antifouling genoemd, kent een lange geschiedenis. Mens versus dier is een eeuwenoude competitie waarin beide partijen steeds geavanceerdere methoden ontwikkelen om zichzelf en hun belangen te beschermen. Arvind Gupta, de Indiase wetenschapper en uitvinder (kijk eens naar zijn zeer duurzame Toys from Trash!) vat het treffend samen: “Biologie is de krachtigste technologie die ooit is ontwikkeld. DNA is de software, eiwitten zijn de hardware, cellen zijn de fabrieken.”
Anno 2021 mag duidelijk zijn: antifoulingmiddelen mogen niet langer met de aangroei ook gelijk de natuur vernielen. Dat klonk lange tijd als een zeer abstracte wens. De laatste tijd is het echter op een fantastisch inspirerende manier gelukt om aan te tonen waarom met name maritieme ecosystemen, met hun fijn gecoördineerde interacties, beschermd moeten worden. Het vinden van de gulden middenweg tussen de efficiënte antifouling en natuurbescherming is waar we naar op zoek zijn in de continue doorontwikkeling van Finsulate.
Dankzij innovatieve samenwerkingen tussen onder meer maritieme onderzoekers en ruimtevaart is het nu niet alleen mogelijk om onze ecosystemen te fotograferen en metingen uit te voeren die voorheen technisch onmogelijk waren. Via de site Ocean Web Cams | Open Oceans Global is voor het eerst in de ontwikkeling van de wetenschap er nu ook voor geïnteresseerden, leken of deskundigen, de mogelijkheid om de schoonheid van de ecosystemen van onze blauwe planeet op elk moment en bijna overal direct te ervaren. Een fenomeen dat bekend staat als crowdsourcing zorgt er voor dat “normale” mensen over de hele wereld gemakkelijk hun eigen observaties en gegevens kunnen bijdragen [dit wordt gerapporteerd in ons volgende artikel].
voorbeeld van de schoonheid van het onderwaterleven
De verzameling links aan het einde van dit artikel biedt een eerste selectie van bronnen – ideaal voor gezellige herfstdagen!
Volgens recente bevindingen is er een veel grotere verscheidenheid aan maritieme flora en fauna dan lang werd aangenomen. Er is ook aangetoond: Bijna alle organismen vervullen waardevolle functies die veel verder gaan dan “eten & gegeten worden”: ze leven in symbiotische gemeenschappen (die we alleen lange tijd als parasitair beschouwden), ze voorzien elkaar van essentiële diensten, bijv. transport / larven opslag, bescherming en reparatie. Of andere diensten voor het ecosysteem: Sedimenttransport, reductie van CO2 door fotosynthese van algen. En verder: de miljoenen soorten bieden een immense hoeveelheid genetische informatie die bijvoorbeeld zijn weg vind in de menselijke geneeskunde.
Voorbeeld van de geweldige Nikons Small World-galerij: Neuronen van een zeeanemoon (link: nikonsmallworld.com)
In 2010 werden de resultaten van een heel bijzonder project gepubliceerd: The Census of Marine Life. Dit project was een tienjarige samenwerking tussen meer dan 2.700 vrouwelijke wetenschappers uit 80 landen. Soorten en populatiegroottes van het zeeleven werden systematisch onderzocht. Het was qua omvang en duur het eerste project van dit soort in de mariene biologie en het werd duidelijk dat tot op heden meer dan 1200 soorten volledig onbekend waren. Om nog maar te zwijgen van hun praktische onderliggende samenwerkingsverbanden. De koraalriffen, die zwaar gebleekt lijken te zijn, maken regeneratie mogelijk – als zij ten minste de kans krijgen (en niet vooraf worden gedecimeerd door ons giftige afval).
Zoals Smithsonian Magazine meldt: “Een van de eerste tekenen van een ziek koraalrif zijn algen die zich over de koralen kruipen en hun kostbare zonnebaden stelen… In sommige riffen helpen kleine vissen zoals deze breedsnavelgrondels (Gobiodon histrio) de algen weg te eten. Maar hoe komen de koralen in contact met de vissen om hen om schoonmaakdiensten te vragen? Door een chemisch signaal uit te zenden…. Riffen kunnen alleen herstellen als de overlevenden kunnen terug groeien en zich voortplanten. Schoon water en gezonde vispopulaties maken herstel waarschijnlijker omdat ze volwassen koralen helpen ziektes te weerstaan en babykoralen om de oceaanbodem te koloniseren.”
De interactieve Marine Protection Atlas was slechts een van de vele vervolgprojecten.
Ook leuk om te weten: maritieme organismen hechten zich vast aan objecten op zoek naar een stabiele houvast in het water. Bijvoorbeeld zeepokken, een citaat van de website Wat is Watt: “… .Het zijn vastzittende, lagere kreeftachtigen die stevig aan de ondergrond vastzitten en waarvan de lichaamsstructuur sterk is gewijzigd door hun manier van leven. Op een bepaalde leeftijd zoekt de planktonisch levende larve een geschikte, stevige ondergrond… Op deze plaats moet een zekere stroming heersen en er zouden zich daar al andere zeepokken moeten vestigen. Vaak zijn dit slakkenhuizen, krabschalen of mosselschelpen, omdat hier de voedselvoorziening en de stromingsomstandigheden zijn gewaarborgd. Dan groeit de larve met de achterkant van zijn kop door en ontwikkelt zich verder tot een zeepok…”
Ook de eerder genoemde mossel is niet creatief: hij verankert zich aan oppervlakken met speciaal gebundelde draden. Hun ingenieuze structuur wordt hier beschreven. En ook de wetenschap gaat hier dieper op in – in de hoop nieuwe materialen te kunnen ontwikkelen. Bijvoorbeeld constructielijmen.
Bio-invasie
Wanneer verstekelingen op de romp van een schip meeliften, kunnen deze soorten inheemse soorten verdringen wanneer ze op een nieuwe plek aankomen. Door zich te hechten aan andere organismen, hun larven op te eten of gewoon door snelle voortplanting. Een fenomeen dat bekend staat als bio-invasie. Het nieuwste voorbeeld: de kleine maar krachtige driehoekige mossel, die zich heeft gevestigd in de Oostenrijkse Wolfgangsee.
Complete voedselketens in een ecosysteem worden zodanig veranderd dat bijvoorbeeld vissoorten geen voedsel meer kunnen vinden. Wat op zijn beurt een impact kan hebben op hun bestaan en de visserij.
Conclusie: bescherming tegen aangroei blijft noodzakelijk. Maar de vraag is of je in dit geval met een kanon op een mus moet schieten. Mocht je van dat laatste nog niets willen weten, dan is het volgende leuke citaat een suggestie:
De natuur doet er alles aan om ons te laten slagen. Ze is niet afhankelijk van ons – we zijn niet haar enige experiment.
– R. Buckminster Fuller
